De gemeente bestaat uit 5 deelgemeenten:
- Sint-Laureins, Sint-Jan-in-Eremo;
- Sint-Margriete;
- Waterland-Oudeman;
- Watervliet.
Sint-Laureins
Sint-Laureins is vermoedelijk in de 12de of 13de eeuw ontstaan als een nederzetting van turfstekers. De 14de- en 15de-eeuwse bronnen vermelden de volgende plaatsnamen: Sinte Lauwereins ter Woestinen (1323), Sinte Laureins ten Moere (1326) en Sente Lauwereyns ten Blocke (1436).
Sint-Laurentiuskerk
De laatgotische Sint-Laurentiuskerk is een beschermd monument. Opmerkelijk is de kooromgang, een zeldzaamheid in een landelijke kerk. Het interieur is rijk aangekleed. Het vroegere hoogaltaar is getooid met een schilderij van Caspar de Crayer. De 17de eeuwse altaren zijn pareltjes van barokkunst. Deze kerk bezit een zeldzame 16de eeuwse kelk, een mooie collectie zilver- en koperwerk, alsook enkele prachtige oude gewaden.
Het gemeentehuis
De gemeente wordt bestuurd vanuit het neogotisch gemeentehuis (1902). Een devotiekapel uit de 19de eeuw is een bezoekje waard.
Het Godshuis
Aan de rand van het centrum staat het Godshuis (1843-1849). Van ver in de omgeving zie je de koepel. In het Godshuis werden zieken, bejaarden, gehandicapten en wezen opgevangen. Het gebouw werd ondertussen gerestaureerd en fungeert onder andere als hotel, wellness, feestzaal en brasserie.
Het Leopoldkanaal
Het kanaal werd gegraven tussen 1846 en 1848. Het vormt de natuurlijk grens tussen polder en houtland.
Sint-Margriete
Sint-Margriete ligt in een vlak polderlandschap met een viertal visrijke kreken.
Sint-Margarethakerk
In het centrum zie je de neogotische Sint-Margarethakerk (1881-1882). Enkele elementen herinneren ons aan de vroegere kerk: de kuip van de gotische doopvont, de schilderijen en het Sint-Margarethabeeld (1750). De altaren, de preekstoel en de kruisweg zijn typisch neogotisch. Op het kerkhof staat de Sint-Margarethakapel (1727) met binnenin een waterput. De ommegang ter ere van Sint-Margaretha werd ondertussen gerestaureerd, vroeger was dit een bedevaartsplaats.
Op weg naar het kerkplein zie je het beeld van Reynaert voor de troon van Koning Nobel.
Grenspalen
In de wijde omgeving kom je vier grenspalen of tiendenpalen tegen. Dit waren afbakeningen tussen de bezittingen van de Gentse Sint-Baafsabdij, de Sint-Pietersabdij en de gronden van het bisdom Doomik. Het zijn overblijfselen uit de 15de en 16de eeuw.
Kreken
De Blok-, Hollandersgat-, Vrouwkenshoek- en Molenkreek zijn pleisterplaatsen voor vissers en vogelliefhebbers, alsook de Val, de Zouteput en de Geuzeput.
Sint-Jan-in-Eremo
Sint-Jan-de-Doperkerk
Het pittoreske éénbeukige witte Sint-Jan-de-Doperkerkkje (1682) gelegen in de Sint-Janspolder was eertijds een belangrijk bedevaartsoord. Het vroeg 18de eeuws meubilair versterkt de intieme sfeer van dit kerkje. De preekstoel van Hendrik Hagheman is een merkwaardig element, alsook het hoogaltaar waarin zich een mooi laat 17de eeuws schilderij op paneel bevindt.
Sint-Eligiuskerk
In het dorp Bentille staat de Sint-Eligiuskerk. Op deze plaats stond reeds in de 13de eeuw een kapel. Deze kapel die merkelijk hoger gelegen was (achter de Graafjansdijk) diende als toevluchtsoord bij overstromingen. Het koor en de sacristie van deze kerk dateert uit 1758. In de 19de eeuw werd de kapel in de lengte vergroot, in de 20ste eeuw kreeg ze twee zijbeuken.
Kreken
Typisch voor Sint-Jan-in-Eremo zijn de vijf kreken (ca. 65 ha.), overblijfselen van de vele overstromingen. De Bentille-, Boere-, Mesure-, Oostpolder- en Roeselarekreek zijn waarschijnlijk oude turfputten. Het Provinciaal Sport- en Recreatiedomein De Boerekreek is een goed uitgebouwd sportcentrum aan de Boerekreek.
Kenmerkend voor het landschap zijn de verschillende dijken, waaronder de vroeger belangrijke Graafjansdijk (1404). De naam werd ontleend aan hertog Jan zonder Vrees.
Waterland-Oudeman
Dit dorp heeft een rijke geschiedenis. Sint-Niclaes ter Varent was een haventje dat zich in het huidig Zeeuws-Vlaanderen bevond. In de 16de eeuw werd de heerlijkheid Waterland gesticht.
Hier lag ook het klooster 'Elmare' waarover sprake was in 'Van den vos Reynaert'. Door twisten tussen de katholieken en protestanten gingen rond 1670 elk zijn eigen weg. De katholieken bouwden een nieuwe ker in 'den Oudeman', de protestanten stichtten Waterlandkerkje.
De Sint-Niklaaskerk
De Sint-Niklaaskerk (1672) heeft een opmerkelijk rococo-interieur dat integraal werd gerestaureerd. Bezienswaardig zijn het laat 17de eeuws Sint-Niklaasaltaar in de zijkapel en het laat 18de eeuws hoogaltaar. Deze kerk heeft een mooie verzameling gerestaureerd zilver- en koopwerk.
Kreken
De vele typische kreken in de omgeving zijn echte parels van de natuur met een opmerkelijke fauna en flora. In de Oudemanskreek staat sinds 1995 een beeldengroep van de kunstenaar Chris Ferket: 'Als de vos de passie breekt, boer let op je ganzen!'. Deze beeldengroep verwijst naar het vergane klooster Elmare.
Watervliet
Bij het binnenrijden van Watervliet, word je verwelkomt door de wolf Ysengryn.
Polders
In Watervliet liggen onder andere de Sint-Annapolder, Sint-Barbarapolder, Jonkvrouwpolder en de Kristoffelpolder.
Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk
Deze kerk werd gesticht door Jeroniumus Lauwerijn van Brugge en gebouwd tussen 1503 en 1540. Ze heeft de roepnaam 'Kathedraal van het Noorden' omwille van haar opmerkelijke architectuur en vooral haar buitengewoon rijk interieur. De uitgebreide info over deze kerk vind je in de brochure 'kerken'.
Het Stee
Op het mooie marktplein of 'Stee', voor de kerk zie je de waterpomp (1781), gerestaureerd in 1996, één van de drie boterbanken (1788) waarop in de vorige eeuw de boerinnen op marktdagen zuivelproducten verkochten. Ook de kiosk (1932), het stadhuis (1781) en de pastorie (1774) zijn oogstrelende architecturele bouwwerken. Dit dorpsgezicht is officieel beschermd.
